พิธีกรรม “ อะเอียงดง ” แปลตามศัพท์ คือ ทำบ้านเรือนให้ปลอดโปร่งหรือทำบ้านเรือนให้สว่างใสว แปลตามความหมาย ได้แก่ประเพณีการกินข้าวใหม่ของชาวไทโส้
โดยหลักการและเหตุผลยืนยันชัดเจนว่า บรรพบุรุษไทโส้สอนลูกหลานปลูกฝังเน้นเรื่องความกตัญญูรู้พระคุณไว้เป็นหลัก แต่เพื่อให้ลูกหลานมีความยำเกรงเชื่อฟังง่ายขึ้น จึงอ้างว่าบรรพบุรุษปู่ย่าตายาย พ่อแม่พี่น้องทั้งหลายหลังจากล้มหายตายจากแล้วไม่ได้ไปไหน ต้องมีพิธี “ อะล็องกะมู่จ ” มาไว้ ณ “ แจเฮือน ” ดังนั้นจึงทำให้มองว่าชาวไทโส้นับถือผีเป็นหลัก ซึ่งความจริงแล้วเรานับถือ “ พระคุณ ” นั่นเอง พิธีกรรม “ อะเอียงดง ”นี้ก็เป็นอีกประเพณีหนึ่งที่แสดงออกถึงความยึดมั่นกตัญญูต่อพระคุณพ่อแม่เพราะเป็นประเพณีที่ทำช่วงข้าวกล้ากำลังออกรวงระหว่างเดือน 10 ลูกหลานจะไม่ยอมกินข้าวใหม่ก่อนโดยเด็ดขาดต้องทำพิธีนำข้าวใหม่มาคอบมาทำพิธีเลี้ยงบอกกล่าวคือ นำมาเลี้ยง “ คุณพ่อคุณแม่ ” เสียก่อนแล้ว ลูกหลานจึงจะกินข้าวใหม่กัน โดยเฉพาะผู้ที่รับภาระเป็นผู้ถือคุณ หากสายตระกูลตัวเองยังไม่ได้ทำพิธีนี้ แม้จะรับเชิญไปร่วมเป็นเฒ่าเป็นแก่ทำพิธีนี้ที่ในครอบครัวอื่นก็ไปร่วมได้ แต่จะกินข้าวใหม่กับเขาไม่ได้ต้อง “ คะลำ ”
พิธีทำ เมื่อถึงฤดูข้าวในนาเริ่มออกรวงพอเป็นเม่าเป็นข้าวแล้ว ซึ่งจะอยู่ในช่วงเดือนสิบ ในหมู่วงศาคณาญาติก็ประชุมนัดหมายกัน เลือกเอาวันฟูของเดือนหาเพิ่งเฒ่าแก่ที่สามารถพาประกอบพิธีได้และอื่นๆอีกอย่างน้อยสามคน มากไม่เป็นไรและเตรียมเครื่องประกอบพิธีต่างๆคือ ข้าวใหม่นึ่งสุกใส่กระติ๊บ ข้าวใหม่ทำเป็นข้าวเม่า ต้นขิงจำนวน 1 ต้น ( อะซ่อย ) ใบบอน 1 ใบ ( สะลาอะเรา ) เหล้า 1 ไห หรือ 1 ขวด ไก่ต้ม 1 ตัว ขันน้ำดื่ม
ขั้นตอนพิธีอะเอียงดง ผู้ถือคุณ นั่งพับเพียบผ้าขาวม้าพาดบ่าซ้าย นำเอาข้าวเม่า 1 ถ้วย ข้าวใหม่ ไก่ต้ม ยกมาตั้ง ณ แจเฮือน เฒ่าแก่ผู้เป็นล่ามก็จะพากล่าวว่า “ สาธุ สาธุ มปี่ มปี่ยะ เอาะ หนาย คูนาตาคนคูนะคูได เซอะโว ปาย มปียาย ดัง มปียาย ซ็อง, เออ ราวปาย จินอไน กอนเจาโอน จียา อะวั่อ ตาไม, จียา ปะไซ เจ่อ กา โอน รักซมรักซา กอนเจา โอน เร๊าะ โอนออ, แตไน ตอ เป่อะ อืกัน ทิด อะอี ทิดเปอ เกอ ปุง กา เซอะ โอน มี, โอน แบ็นเร่าะ คูนะ คูได ยิกุมอ อะละอัวไซฯ ” กล่าวจบผู้ถือคุณก็หยิบข้าว ข้าวเม่าและไก่ต้ม ทำเป็นคำ 4 คำ วางเรียงไว้แจเฮือน ส่วนใบบอนก็เอาห่อข้าวเม่าและต้นขิง เอาตอกมัดนำไปแขวนไว้ข้างหิ้ง เสร็จแล้วเฒ่าแก่ก็จะพูดว่าเมื่ออิ่มแล้วก็กินน้ำ กินเหล้า ผู้ถือคุณก็มาดูดเหล้าไหและดื่มน้ำตามไป จากนั้นก็เชิญแขกคนพี่น้องที่มาร่วมพิธีมาดูดเหล้าไหครบหมดแล้วก็บอกว่าจืดแล้วก็เลิกพิธีจัดสำรับเลี้ยงแขกคนอิ่มหนำสำราญฯ ( คุณพ่อคำสี แก้วระคุณ : 2543 )
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น